afb.

Koningsweg 2

architect: T. Wiltschut
bouwjaar: ca 1925
verbouwingen: 2004
huidige functie: kantoor / woning
oorspronkelijke functie: woning

Bossche monumenten

Monument: Stadsvilla De Gruyter

door Ed Hupkens

De stadsvilla aan de Koningsweg 2, op de hoek met de Alfons Diepenbrockstraat, is in 1925 gebouwd naar een ontwerp van de architect T. Wiltschut. Sinds maart 2005 is het complex een gemeentelijk monument.

De voorgevel van de stadsvilla aan de Koningsweg 2. Foto: Josephine Peren.
Het voormalige woonhuis van G. de Gruijter heeft een gehoekte plattegrond en omvat een begane grond, verdieping, zolder en vlieringzolder onder een samengesteld, zeer stijl schilddak. Er zijn oorspronkelijke dakkapellen met breed overstek en er zijn later aangebrachte dakramen. De tuin wordt ommuurd met een lage, bakstenen muur met ijzeren balustrade. De entree tot het perceel bevindt zich aan de zijde van de Koningsweg. Aan de Alfons Diepenbrockstraat is in de muur een toegang in art-decostijl.
De voorgevel is in drie stukken onderverdeeld. Het middenstuk heeft een topgevel, waarvan de top met siermetselwerk is geaccentueerd. Links hiervan, gescheiden door een forse en hoge schoorsteen, bevindt zich een smal, eenlaags, uitspringend deel met een dubbele deur onder een boog. Het rechterdeel is een tweelaagse gevel die enigszins inspringt. Er is een diversiteit aan oorspronkelijke vensters. Deze hebben alle houten kozijnen, de meeste bevatten draaiende delen. De hoofdtoegang tot het complex bevindt zich links in het tweelaagse deel van de gevel. Deze entree is geaccentueerd door middel van een hoekvenster en een afdak dat ondersteund wordt door een geornamenteerde, zandstenen pilaar. Boven het afdak is een smal, hoog venster dat behoort bij het achterliggende trappenhuis. Links in het middendeel van de gevel is een tweede deur, mogelijk een dienstingang. Een karakteristiek element in de voorgevel is de toepassing van uitkragende bakgoten.
De linkerzijgevel gaat deels schuil achter het moderne bouwdeel op het terrein. Het linkerdeel heeft op de verdieping een zevenhoekig venster onder een plat dak. Het rechterdeel van de gevel heeft een topgevel, met in de top een gevelopening die vermaakt is ten behoeve van een vluchtdeur en een brandtrap.
De rechterzijgevel is in drie delen getrapt en is georiënteerd op de Koningsweg. Het linkerdeel springt het meest en heeft een topgevel. Het middendeel heeft een begane grond met daarboven een brede loggia. De pilaar die het dak ondersteunt is geaccentueerd door gemetselde banden en een zandstenen kapiteel. Het rechterdeel is zeer smal, een zijmuur van het risalerende deel in de achtergevel. De grootte van de vensteropeningen onder een rollaag varieert sterk.
31
Stadsblad woensdag 10 mei 2017 | 31
Gemeentelijk monument

Koningsweg 2

Beschrijving

Algemeen:
Deze vrijstaande villa aan de oostzijde van de Koningsweg, op de hoek met de Alfons Diepenbrockstraat, is omstreeks 1925 gebouwd. Het grote pand heeft een gehoekte plattegrond en omvat een begane grond, een verdieping, een zolder en een vlieringzolder onder een samengesteld dak. Dit dak - voorzien van een aantal oorspronkelijke dakkapellen en enkele later toegevorde dakramen - is gedekt met Hollandse pannen en heeft een zeer steile helling. De tuinmuur om het perceel is ongeveer een meter hoog en in Noordsverband gemetseld. De entree tot het perceel bevindt zich aan de zijde van de Koningsweg, aan de Alfons Diepenbrockstraat bevindt zich in de muur een toegang in Art Deco stijl. Het zicht op delen van het pand werd belemmerd door de aanwezigheid van een modern bouwlichaam op het perceel aan de Alfons Diepenbrockstraat.

Voorgevel:
De voorgevel van het pand is gericht op het Noorden en staat daarmee haaks op de Koningsweg georiënteerd. De gevel is in Noordsverband gemetseld en op te delen in drie stukken. Het middenstuk is voorzien van een topgevel waarvan de top met siermetselwerk is geaccentueerd. Links hiervan - gescheiden door een forse en hoge schoorsteen - bevindt zich een smal en eenlaags, uitspringend deel dat op basis van de aanwezige dubbele deur onder een boog, mogelijk een garage is. Het rechterdeel is een tweelaagse gevel die enigszins inspringt. De grootte van de vensteropeningen onder een rollaag varieert sterk. De gevel vertoont een grote diversiteit aan oorspronkelijke vensters. Alle vensters hebben houten kozijnen, de meeste bevatten draaiende delen. Veel ramen hebben een roedenindeling die horizontale lijnen in de gevel benadrukt. De hoofdtoegang tot het pand bevindt zich links in het tweelaags deel van de gevel. Deze entree is geaccentueerd door middel van een hoekvenster en een afdak dat ondersteund wordt met een geornamenteerde zandstenen pilaar. Boven het afdak bevindt zich een smal een hoog venster (3x5) dat behoort bij het achterliggende trappenhuis. Links in het middendeel van de gevel bevindt zich een tweede deur, mogelijk een dienstingang. Een karakteristiek element in de gevel is de toepassing van uitkragende bakgoten.

Linkerzijgevel:
De linkerzijgevel gaat grotendeels schuil achter begroeiing en het moderne bouwdeel op het terrein. Te zien is dat het rechterdeel van de gevel voorzien is van een topgevel, met in de top een gevelopening die is vermaakt ten behoeve van een vluchtdeur en een brandstap. Het linkerdeel
1
heeft op de verdieping een zevenhoekig venster onder een plat dak, waarvan de oorspronkelijkheid niet vast te stellen is. De vensters wijken niet af van de vensters in de overige gevels. Rechts tegen de gevel bevindt zich de garage(?) onder een bijzonder steil zadeldak.

Rechterzijgevel:
De in drie delen getrapte rechterzijgevel is georiënteerd op de Koningsweg. Het linkerdeel van de gevel springt het meest uit en heeft een topgevel. De top van dit deel van de gevel heeft siermetselwerk in een orthogonaal patroon, gelijk de topgevel in de voorgevel. Het middendeel van de gevel heeft een begane grond met daarboven een brede loggia. De pilaar die het dak ter plaatse van deze loggia ondersteund is geaccentueerd door gemetselde banden en een zandstenen kapiteel in Art Deco vormen. Het rechterdeel van de gevel is een zeer smal deel, een zijmuur van het risalerende deel in de achtergevel. De grootte van de vensteropeningen onder een rollaag varieert sterk. De gevel vertoont daardoor een grote diversiteit aan vensters. Alle vensters hebben houten kozijnen, de meeste bevatten draaiende delen. Veel ramen hebben een roedenindeling die horizontale lijnen in de gevel tot stand brengt.

Achtergevel:
De achtergevel van het pand is gericht op de Alfons Diepenbrockstraat en gaat grotendeels schuil achter dichte begroeiing op het perceel. Het risalerende linkerdeel van de gevel bevat op de begane grond en de verdieping één breed, samengesteld venster.

Interieur:
Het interieur maakt geen deel uit van dit onderzoek.

Redengevende omschrijving

Het pand heeft hoge monumentale waarde vanwege de gevels, de bouwstijl, de situering en vanwege het ensemble. Tevens heeft het pand historische waarde en is het representatief voor de ontwikkeling van de stad ‘s-Hertogenbosch in de eerste helft van de twintigste eeuw.
2
Gemeente 's-Hertogenbosch
Rijksmonument

Koningsweg 2

Inleiding

Het woonhuis van G. de Gruyter is omstreeks 1933 in Zakelijk-Expressionistische stijl gebouwd naar een ontwerp van de architect T. Wiltschut. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het gevorderd door de Duitse bezetter en nadien heeft het steeds een kantoorfunctie gehad. In 1993 is aan de zuidoostzijde een aanbouw geplaatst, die los staat van de oorspronkelijke gevel.

Omschrijving

Het tweelaags woonhuis op samengestelde plattegrond is opgetrokken uit machinale baksteen in Noords kettingverband met terugliggende voeg en heeft enkele zandstenen ornamenten. Het is gelegen onder hoog, samengesteld schilddak met breed overstek, belegd met Romaanse pannen. Het dak is voorzien van enkele dakkapellen met breed overstek. De topgevels zijn voorzien van siermetselverband. Het portiek kent een ruime luifel, die wordt gedragen door een expressionistisch vormgegeven onderbalk, die op zijn beurt rust op een bakstenen kolom met zandstenen kop. Een vergelijkbare kolom en onderbalk worden aangetroffen op het balkon aan de voorzijde. Een vergelijkbare zandstenen kop op de schoorsteen, die zich tussen woonhuis en aangebouwde garage bevindt, is inmiddels verwijderd. De luifel aan de terraszijde is verwijderd vanwege de aanbouw uit 1993. Aan de achterzijde is een ronde erker uitgebouwd, voorzien van een balkon, dat in later tijd is dichtgebouwd. De aangebouwde garage aan de noordzijde heeft een rondbogige deurpartij. De topgevel van de garage is op de eerste verdieping voorzien van een balkonopening met gelijkzijdige spitsboog, die in later tijd is gevuld met een venster. De rechtgesloten vensters van het pand zijn voorzien van houten sponningen met daarin ijzeren ramen met roedenverdeling. Het oorspronkelijke glas-in-lood in de bovenlichten is in de loop van de tijd verwijderd.
De tuin wordt ommuurd door een lage bakstenen muur met ijzeren balustrade in Zakelijk-Expressionistische stijl. De indeling van het interieur is ondanks de functieverandering in grote lijnen ongewijzigd gebleven. Het centraal gelegen trappenhuis is voorzien van eikenhouten treden met dito leuning en lambrisering. Ook de deuren die op het trappenhuis uitkomen zijn van eikenhout. De oorspronkelijke schuifdeuren tussen de voormalige woon- en eetkamer zijn voorzien van glas-in-lood. In de erker van de voormalige kinderkamer is een lage, ronde houten bank geplaatst, waarin de centrale verwarming is ingebouwd. De voormalige slaapvertrekken op de eerste verdieping en de zolderverdieping kennen beddennissen met kasten aan weerszijden. De oorspronkelijke badkamers, alsmede de keuken en kasten in de kleedkamer zijn verwijderd.

Waardering

Het woonhuis met tuinmuur is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een stadsvilla uit het Interbellum. Het heeft architectuurhistorische waarde als representant van het Zakelijk-Expressionisme en vanwege de bijzondere detaillering. Het heeft bouwhistorische waarde vanwege de toegepaste materialen, met name de zandstenen ornamenten, de ijzeren ramen en het eikenhouten trappenhuis. Oorspronkelijk ontwerp en functie zijn, ondanks de functiewijziging en enkele verbouwingen, voldoende herkenbaar en gaaf behouden. Het woonhuis is zeldzaam als voorbeeld van een stadsvilla uit het interbellum in Zakelijk-Expressionistische stijl.
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004

Nummeraanduiding

Nummer:2
Postcode:5211 BL
BAG-ID:0796200000345391
Perceel:HTG00-I-1557

Monument

Soort:Gemeentelijk monument
Nummer:SOM0138

Locatie

Google Maps
OpenStreetMap
Stad in kaart

Op deze pagina

Bossche monumenten
Gemeentelijk monument
Rijksmonument
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |